İlk tarımsal faaliyetlerin başlangıcı olarak neolitik çağ olduğu düşünülmektedir. Gıda, insanlık tarihinin başlangıcından itibaren, hayatın devamlılığı için en önemli kaynaklardan biri olmuştur. Gıdanın güvenliğini sağlamak, onu iyi şekilde muhafaza edebilmek ve yeterince üretebilmek hayatta kalmanın anahtar koşulu sayılmıştır. Gıda endüstrisi, dünya nüfusu tarafından tüketilen gıdanın çoğunu sağlayan karmaşık, çeşitli işletmelerden oluşan küresel bir ağdır.
Günümüzde insanlık faaliyetleri sonucu ortaya çıkan küresel ısınma, aşırı nüfus artışı, plansız ve hızlı kentleşme, tahrip edilen tarım ve orman arazileri gibi pek çok sorun gıda güvenliğini tehdit etmektedir. Bu tehdidin gelecekte artarak ciddi bir soruna dönüşebileceği öngörülmektedir. Bu nedenle gerek kırsal alanlarda gerekse kentsel ve ulusal düzeyde açlık ve yoksulluğun önlenmesinde ve kalkınmanın sağlanmasında tarımsal üretimin artırılması ve gıda güvencesinin sağlanması gerekmektedir.
Tarım, ekonomik faaliyetlerinin yanı sıra sosyal, bölgesel, kültürel, ekolojik ve siyasal faaliyet olarak da büyük önem taşımaktadır. Gıda ve tarımın önemi insanlığın varlığı ve gelişimi için çok büyük bir konudur. Gıda, insanların hayatta kalması, sağlıklı olması ve enerji kazanması için gereken besin maddelerini sağlar. Tarım ise gıda üretiminin temel kaynağıdır. Tarımsal üretim, hem insanların hem de hayvanların beslenmesine katkıda bulunur. Ayrıca tarım, ekonomik faaliyetlerin, ticaretin, istihdamın ve kalkınmanın da önemli bir parçasıdır.
Gıda ve tarımın önemi günümüzde daha da artmaktadır. Dünya nüfusunun hızla artması, iklim değişikliğinin etkileri, su kaynaklarının azalması, gıda kaybı ve israfı gibi sorunlar, gıda güvencesi ve güvenliği konusunda ciddi zorluklar yaratmaktadır. Gıda güvencesi, herkesin yeterli miktarda ve kalitede gıdaya ulaşabilmesi anlamına gelir. Gıda güvenliği ise gıdaların sağlığa zararlı olmayan şekilde üretilmesi, işlenmesi, depolanması ve tüketilmesi anlamına gelir.
Gıda ve tarımın önemi sadece insanlar için değil, aynı zamanda doğa için de geçerlidir. Tarım faaliyetleri, biyolojik çeşitliliği korumak, ekosistemleri dengede tutmak, toprağı verimli kılmak ve iklim değişikliğine uyum sağlamak gibi çevresel faydalar da sağlar. Ancak tarım faaliyetleri aynı zamanda çevreye zarar verebilir. Örneğin, aşırı gübreleme, pestisit kullanımı, erozyon, su kirliliği ve sera gazı emisyonları gibi olumsuz etkileri olabilir. Bu nedenle tarımın sürdürülebilir bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Sürdürülebilir tarım, doğal kaynakları koruyan, çevreye saygılı, ekonomik olarak verimli ve sosyal olarak adil olan bir tarım sistemidir. Sürdürülebilir tarım uygulamaları arasında organik tarım, iyi tarım uygulamaları, entegre bitki koruma yöntemleri, su tasarrufu teknikleri ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı sayılabilir.
Türkiye’de tarım ve hayvancılık, ülkenin ekonomisi, istihdamı ve ihracatı için önemli bir sektördür. Türkiye, dünyanın en büyük tarım üreticileri arasında yer almakta ve birçok ürüne göre kendine yeterli veya fazla üretim yapmaktadır. Türkiye’nin tarım sektörü, 2021 yılında 190’dan fazla ülkeye 1.800 çeşit tarım ürünü ihraç ederek 23 milyar ABD doları ihracat geliri elde etmiştir.
Sivas, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir. İklimi genellikle karasal iklim özellikleri taşır. Tarım ve hayvancılık Sivas’ın ekonomisinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Sivas’ın başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, nohut, mercimek, fiğ, mısır, ayçiçeği, şekerpancarı ve patatestir. Sebze ve meyve yetiştiriciliği pek gelişmemiştir. Sivas’ta tarım sektörü GSMH’nın % 10.5’ini oluşturmaktadır. Tarla ürünleri ve meyve üretimi bitkisel üretimin yaklaşık dörtte üçünü kapsamakta, tarla ürünleri içerisinde buğday ilk sırada yer almaktadır.
Sivas’ta tarımsal faaliyet, geniş tarım arazisi varlığıyla ve mikroklima özelliği bulunan tarımsal havza varlığıyla tarımsal üretimde zenginlikler barındırmaktadır. Sivas’ta tarımsal ürün çeşitliliği artırmak için de çalışmalar yapılmaktadır. Örneğin, nohut üretiminde bölgenin önemli bir potansiyelinin olduğu ortaya çıkmıştır. Sivas’ta tarımsal faaliyet, hem bölgenin hem de ülkenin ekonomisine katkı sağlamaktadır.
Sivas’ta tarımı yapılan bitkiler, genellikle tahıl, baklagiller, sebze, meyve ve yem bitkileridir. Sivas’ın tarım alanları, toplam yüzölçümünün yaklaşık %40’ını oluşturmaktadır. Sivas’ta yetiştirilen başlıca tahıl ürünleri buğday, arpa, çavdar ve yulaf; baklagillerden nohut, mercimek ve fasulye; sebze ürünleri patates, soğan, lahana, havuç ve salatalık; meyve ürünleri elma, armut, erik, kayısı ve ayva; yem bitkileri ise yonca, korunga, fiğ ve silajlık mısırdır. Sivas’ta ayrıca tıbbi aromatik bitkiler ve endemik bitkiler de yetişmektedir.
Sivas’ta gelir getiren ürünler açısından ilk sırada yer almakta olan tahıllar bununla birlikte endüstri bitkileri, yemeklik baklagiller, yem bitkileri olmaktadır. Sivas’ın tarım alanları, toplam yüzölçümünün yaklaşık %40’ını oluşturmaktadır. Sivas’ta ayrıca tıbbi aromatik bitkiler ve endemik bitkiler de yetişmektedir.
Sivas’ta tarımı yapılan bitkilerin üretim miktarlarına bakacak olursak, 2022 yılında bir önceki yıla göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde (yem bitkileri hariç) %14,6, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde %7,7 oranında artış olurken; sebzelerde %0,5 oranında azalma olduğu görülmektedir. Tahıl ürünleri üretim miktarları 2022 yılında bir önceki yıla göre %21,3 oranında artarak yaklaşık 38,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla göre, buğday üretimi %11,9 oranında artarak 19,8 milyon ton, mısır üretimi %25,9 oranında artarak 8,5 milyon ton, arpa üretimi %47,8 oranında artarak 8,5 milyon ton olmuştur.
Sebze ürünleri üretim miktarı 2022 yılında bir önceki yıla göre %0,5 oranında azalarak yaklaşık 31,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Sebzeler grubunda üretim miktarlarına bakıldığında, hıyarda %2,6 oranında artış olurken; domateste %0,7 oranında azalma olduğu görülmüştür.
Sivas’ta tohumluk patates üretimi önemli bir yer tutmaktadır. Tohumluk patates, yemeklik patatesten farklı olarak sertifikalı ve hastalıklardan ari bir tohum olarak yetiştirilen ve diğer patates üreticilerine tohum olarak satılan bir patates çeşididir. Sivas, Türkiye’nin tohumluk patates üretiminde ilk sırada yer alan bir ildir. Sivas’ta hem yemeklik hem de tohumluk patates üretimi yapılmaktadır. Sivas’ta 2022 yılında 18 bin dekar alanda tohumluk patates, 72 bin dekar alanda ise yemeklik patates olmak üzere toplam 90 bin dekar alanda ekim yapıldığı belirtilmiştir. Hasat döneminde ise 75 bin ton sertifikalı patates tohumluğu ve 370 bin ton yemeklik patates üretimi gerçekleşmesi beklenmektedir.
Sivas, hayvancılık faaliyetleri için uygun coğrafi koşullara sahip bir il olduğu için hayvancılık Sivas'ın ekonomisinde önemli bir rol oynamaktadır. Sivas'ta hayvancılık, genellikle aile işletmeciliği şeklinde yürütülmekte olup, yerel ekonomi için önemli bir geçim kaynağıdır. Sivas'ta küçükbaş ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yaygındır. Özellikle koyun ve keçi yetiştiriciliği, geleneksel olarak önemli bir gelir kaynağıdır. Ayrıca balık, hindi, kaz ve tavuk gibi diğer hayvan türlerinin yetiştiriciliği de yapılmaktadır.
İl topraklarının çok geniş bir kısmını kaplayan plato ve yaylalar hayvancılığa çok elverişlidir. Sivas, küçükbaş 745 bin, büyükbaş 415 bin hayvan varlığı ile Anadolu’nun önemli hayvancılık merkezlerindendir. Ağırlıklı olarak meraya dayalı hayvancılık yapılmaktadır.
Sivas’ta arıcılık, önemli tarımsal faaliyetler ve geçim kaynakları arasında yer alır. Arıcılık, Sivas gibi doğal zenginliklere sahip bölgelerde önemli bir tarım faaliyetidir. Sivas'ın geniş ve çeşitli bitki örtüsü ile arıcılık potansiyeli bulunmaktadır.
Sivas, Türkiye’nin en zengin florasına sahip olan illerinden biridir ve yaklaşık 2 bin farklı bitki türü bulunmaktadır, bunların 443’ü endemik türdür. Bu çeşitlilik, Sivas’ın arıcılık için mükemmel bir yer olmasını sağlar. Arıcılık, özellikle dağlık alanlar, yaylalar ve çeşitli bitki örtüsüne sahip olan Zara, İmranlı, Divriği ve Hafik ilçelerinde yoğun olarak yapılmaktadır. Arıcılık, ilin ekonomisinin ve kültürünün önemli bir parçasıdır. Sivas, çiçek balı üretiminde ilk sırada, arıcılık işletme sayısı bakımından ikinci, bal üretiminde de dördüncü sırada yer almaktadır. Sivas’ta 300 bine yakın arılı kovan bulunmaktadır ve kovan sayısı bakımından Türkiye’de 7’nci sıradadır. Sivas’ın zengin bitki çeşitliliği, endemik türleri, geniş mera alanları ve el değmemiş doğası, arıcılık için ideal bir ortam sunmaktadır.
Ayrıca Sivas, Türk tarihi ve kültüründe önemli bir yere sahip olan Akıncı Türkmenleri tarafından üretilen Akıncı atlarıyla tanınır. Bu nedenle at yetiştiriciliği ve at ırklarının korunması Sivas'ta özel bir öneme sahiptir.
Comments